Prawo Bosmana – prawo piłkarza do wolnego transferu

Historię pochodzącego z Belgii zawodnika – Jeana-Marca Bosmana zna prawie każdy profesjonalnie uprawiający piłkę nożną zawodnik. Za sprawą sytuacji, w której się znalazł, powstało nowe prawo, które diametralnie zmieniło zasady dotyczące transferów zawodników oraz limitów obcokrajowców w klubach Unii Europejskiej.

Historia Jeana Marc Bosmana

Otóż, w 1990 roku Jean Marc Bosman był piłkarzem belgijskiego klubu RFC Liège. Po tym jak jego kontrakt dobiegł końca, zawodnik postanowił znaleźć nowego pracodawcę, którym miał być francuski klub Union Sportive du Littoral de Dunkerque. Belgijski klub zażądał żądał z tego tytułu od francuskiego klubu bardzo wysokiej opłaty transferowej. Klub z Dunkierki nie był w stanie sprostać tym wymaganiom finansowym , wobec czego RFC Liège nie zezwolił zawodnikowi, któremu wygasł kontrakt na zmianę klubu. Zgodnie z ówczesnymi przepisami, zawodnik pomimo, że nie miał już ważnej z klubem umowy, został wpisany na listę transferową, bowiem obowiązujące prawo dopuszczało sytuację, iż nawet po zakończeniu obowiązywania kontraktu piłkarz nie miał możliwości podjęcia samodzielnej decyzji w zakresie swojej przyszłości, a nadto musiał zapłacić dotychczasowemu klubowi koszty związane chociażby z jego wyszkoleniem.

Wskutek zaistniałej sytuacji karta zawodnicza Bosmana zamiast trafić do Francji klubu pozostała w Belgii, a zawodnik został zmuszony do gry w rezerwach RFC Liège. Dotychczasowy klub Bosmana spowodował także, że 31 lipca 1990 roku Bosman został zawieszony w prawach piłkarza.

Wobec takiej postawy ówczesnego klubu, zawodnik postanowił wnieść do sądu pozew przeciwko klubowi z Belgii, belgijskiemu związkowi piłki nożnej oraz UEFA, argumentując, że klub dopuścił się naruszenia zasady wolnego przepływu osób, powołując się na artykuł 48 Traktatu EWG „Zapewnia się swobodny przepływ pracowników wewnątrz Wspólnoty„. Sąd przyznał mu rację i zezwolił zawodnikowi na zmianę klubu i to bez żadnych opłat z tym związanych. Na tym spór nie został zakończony, bowiem belgijska federacja odwołała się od wydanego orzeczenia i sprawa trafiła do sądu apelacyjnego.  Sąd ten zwrócił się do Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem o wydanie orzeczenia prejudycjalnego w przedmiocie wykładni przepisów EWG (sprawa C-415/93). W dniu 15 grudnia 1995 Trybunał Sprawiedliwości UE, na wniosek apelacyjnego sądu w Liège, wydał orzeczenie, uznając argumenty przedstawione przez zawodnika za uzasadnione (sprawa: CELEX: 61993J0415).

Wydany wyrok prejudycjalny  zmienił system transferowy w piłce nożnej i zniósł limity obcokrajowców z krajów członkowskich Unii Europejskiej w klubach piłkarskich, a także ustanowił zasadę, że zawodnicy, których kontrakt wygasł, mogą swobodnie zmieniać kluby bez konieczności płacenia za ich transfer przez nowy klub (mogą podpisywać kontrakty z nowymi klubami na zasadzie wolnego transferu).

Przełomowe orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nazwano PRAWEM BOSMANA

Skutki wejścia w życie prawa Bosmana

Decyzja Trybunału Sprawiedliwości miała olbrzymie konsekwencje dla europejskiego rynku transferowego oraz systemu piłkarskiego. Wprowadzenie tego prawa umożliwiło zawodnikom posiadającym obywatelstwo państwa członkowskiego UE na swobodne przemieszczanie się między klubami po upływie czasu trwania ich kontraktów. Zniesienie limitów obcokrajowców w klubach z Unii Europejskiej miało również ogromny wpływ na kształtowanie składów drużyn, co widać zwłaszcza w czołowych ligach z Europy, gdzie liczba zawodników z różnych krajów znacząco wzrosła.

Nowa era w piłce nożnej

Prawo Bosmana zmieniło na zawsze świat piłki nożnej, a zmiany w systemie transferowym  wpłynęły na całą strukturę rozgrywek futbolowych. Wydany w sprawie Jean-Marc Bosmana wyrok przyczynił się do rozwoju lig europejskich, zwłaszcza takich lig jak angielska, hiszpańska czy niemiecka, które przyciągają najlepszych piłkarzy z całego świata.

Orzeczenie zapoczątkowało także rozmowy między FIFA i UEFA a Komisją Europejską, za sprawą których 5 marca 2001 roku powstało porozumienie dotyczące nowego systemu transferowego w piłce. Jego efektem jest Regulamin FIFA w sprawie Statusu i Transferu Zawodników. I tak w treści regulaminu określono zasady, kiedy zawodnicy mogą zmieniać kluby, powstały ku temu okienka transferowe – letnie i zimowe, jak również określono zasady, kiedy zawodnik może rozpocząć podpisać kontrakt z innymi klubami. Obecnie jest to możliwe tylko w sytuacji, gdy umowa zawodnika z klubem, którego barwy reprezentuje wygasła lub wygaśnie w ciągu najbliższych 6 miesięcy.

Sankcje za niestosowanie się do prawa Bosmana

Nieprzestrzeganie prawa Bosmana przez kluby piłkarskie jest sankcjonowane. Wśród kar są między innymi grzywny czy nawet wykluczenie z rozgrywek międzynarodowych przez organy zarządzające piłką nożną, takie jak UEFA czy FIFA. Jednak do tej pory większość klubów przestrzega tego orzeczenia, ponieważ stanowi ono fundamentalny element współczesnych przepisów piłkarskich w Europie.

W Polsce nie dochodzi do wielu naruszeń nowego prawa, jednak na poziomie europejskim zdarzały się przypadki naruszeń zasad dotyczących swobodnego przepływu piłkarzy. Przepisy piłkarskie oraz prawo unijne są teraz ściśle nadzorowane, a kluby oraz federacje piłkarskie, takie jak UEFA czy FIFA, starają się przestrzegać tych regulacji.

Czy w Polsce dochodzi do naruszeń prawa Bosmana?

Polska piłka nożna, choć rozwija się dynamicznie, jest wciąż mniej bogata i mniej skomplikowana na poziomie transferowym niż niektóre czołowe ligi europejskie, takie jak Premier League czy La Liga. W związku z tym, polskie kluby rzadko angażują się w skomplikowane spory prawne dotyczące transferów, zwłaszcza z udziałem największych piłkarskich gwiazd, co zmniejsza ryzyko spektakularnych naruszeń prawa Bosmana. Dodatkowo powstanie prawa Bosmana spowodowało, że od tego momentu piłka nożna jest zupełnie inna a prawo to jest dobrze znane w Europie. Nadto, kluby są świadome sankcji prawnych, jakie grożą za jego łamanie. W razie jakichkolwiek naruszeń, zawodnicy mogą szybko dochodzić swoich praw przed sądami krajowymi lub międzynarodowymi, co skutecznie odstrasza kluby od działań sprzecznych z tym prawem.

Prawo Bosmana

          największa rewolucja w historii futbolu

Autor:

Oliwia Babiarz

24.11.2024 r.