Chaos w przepisach. Co dzieje się po przekroczeniu 24 punktów karnych?

Dla odpowiedzi na powyższe pytanie nie jest wystarczającą powierzchowna lektura ustawy z dnia z dnia 5 stycznia 2011 o kierujących pojazdami oraz ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym.

Ustawą z dnia 14 października 2021 r. (Dz.U.2021.1997) zmieniającej ustawę o kierujących pojazdami, z dniem 5 grudnia 2021 r. wprowadzony został Art. 98 a.

Zgodnie z ust. 2 powyższego przepisu:

Kierowca lub osoba posiadająca pozwolenie na kierowanie tramwajem jest obowiązana poddać się badaniu psychologicznemu w zakresie psychologii transportu, jeżeli:

1) przekroczyła liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego;

2) w okresie próbnym popełniła dwa wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;

3) kierując pojazdem, spowodowała wypadek drogowy, w następstwie którego inna osoba poniosła śmierć lub doznała obrażeń, o których mowa w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 Kodeksu karnego.

Jak z kolei stanowi ust. 3:

Kierowca lub osoba posiadająca pozwolenie na kierowanie tramwajem jest obowiązana ukończyć kurs reedukacyjny w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, jeżeli:

1) przekroczyła liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego;

2) w okresie próbnym popełniła dwa wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Kurs reedukacyjny po przekroczeniu 24 punktów karnych zamiast egzaminu?

Co jednak ważne, m. in w zakresie art. 98a ust. 2 pkt 2 i ust. 3 zmiana ustawy wejdzie w życie z dniem określonym w komunikacie o którym mowa w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.957). Mowa o komunikacie, jaki ogłosić ma minister właściwy do spraw informatyzacji w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu, określającym termin wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających przekazywanie danych w ramach centralnej ewidencji kierowców (o ewidencji mowa w art. 100a i nast. ustawy Prawo o ruchu drogowym). Do dnia dzisiejszego komunikat ten nie został ogłoszony, co oznacza że mimo upływu ponad 1.5 roku od dnia wprowadzenia zmian do ustawy o kierujących pojazdami, nadal nie znajduje zastosowania m.in przepis mówiący o obowiązku ukończenia kursu reedukacjnego.

W konsekwencji jasnym jest, że po przekroczeniu 24 punktów karnych powstaje obowiązek poddania się badaniu psychologicznemu w zakresie psychologii transportu, na który skieruje właściwy miejscowo starosta. Ale czy to jedyna konsekwencja przekroczenia dopuszczalnego limitu punktów karnych? Niestety nie.

W dalszym ciągu obowiązuje art. 99 ust. 1 i 2 ustawy o kierujących pojazdami, zgodnie z którymi starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w formie egzaminu państwowego, m. in jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do ich kwalifikacji, co czyni na wniosek organu kontroli ruchu drogowego lub dyrektora wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego. W praktyce w przypadku przekroczenia limitu punktów karnych mowa tu o wniosku właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji.

Czy starosta musi obligatoryjnie skierować na egzamin kierowcę, który przekroczył limit 24 punktów karnych? Teoretycznie nie, bo musi stwierdzić istnienie przesłanki uzasadnionych zastrzeżeń co do jego kwalifikacji. W praktyce, potwierdzonej orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych, przyjmuje się znak równości pomiędzy przekroczeniem limitu punktów, a wystąpieniem wspomnianych wątpliwości.

Jeśli przekroczysz dopuszczalny limit punktów karnych, nie stracisz prawa jazdy automatycznie, ale zostaniesz wysłany na tzw. egzamin kontrolny. Kłopot zaczyna się wtedy, kiedy go nie zaliczysz lub do niego nie przystąpisz.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 pkt 1 lit. c i d ustawy o kierujących pojazdami starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku utraty kwalifikacji, na podstawie wyniku egzaminu państwowego przeprowadzonego w trybie art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz stwierdzenia niezgłoszenia się we wskazanym terminie na egzamin państwowy który miał być przeprowadzony w trybie art. 49 ust. 1 pkt 2 i pkt 3 lit.b.

Z powyższego wynika, że w razie wydania ostatecznej decyzji o skierowaniu na egzamin, należy do niego przystąpić oraz uzyskać wynik pozytywny, w przeciwnym razie zajdą podstaw do wydania decyzji o cofnięciu uprawnień, która spowoduje konieczność ponownego ubiegania się o uprawnienia (w tym kurs, egzamin).

Decyzja administracyjna o zatrzymaniu prawa jazdy

Dodatkowym utrudnieniem dla kierowcy przekraczającego limit punktów karnych jest obowiązek wydania w takim przypadku przez starostę decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Na nic mogą więc zdać się próby wydłużania postępowania w przedmiocie skierowania na egzamin kontrolny.

W tym zakresie podstawę prawną znajdujemy w kolejnym już akcie prawnym – ustawie z dnia 20 marca 2015 r.o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, gdzie zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5: do dnia wskazanego w komunikacie, który minister właściwy do spraw informatyzacji ogłasza w swoim dzienniku urzędowym oraz na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, określającego termin wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających wprowadzenie, przekazywanie, gromadzenie i udostępnianie z centralnej ewidencji kierowców danych o naruszeniach, o których mowa rozdziale 15 ustawy zmienianej w art. 5, starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem w przypadku przekroczenia liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Warto dostrzec, że tym razem mamy do czynienia z odesłaniem do przepisu, który z kolei został uchylony z dniem 4 czerwca 2018 r. (art. 130 ustawy Prawo o ruchu drogowym), a mimo to znajduje zastosowanie, co po raz kolejny generuje problemy z właściwym określeniem pełnego stanu prawnego.

Punkty karne. Kiedy się kasują?

Wspomniany art. 130 ustawy Prawo o ruchu drogowym porusza również inną, ważną dla kierowców kwestię, to jest usuwanie punktów karnych z ewidencji.
Jak wynika z ust. 2, punkty za naruszenie przepisów ruchu drogowego wpisane do ewidencji usuwa się po upływie 1 roku od dnia naruszenia., chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć przypisana liczba punktów przekroczyłaby 24 punkty lub w przypadku kierowców, o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 3 – 20 punktów (kierowcy przekraczający 20 punktów w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy).

Co to oznacza w praktyce? Jeśli na przykład wykroczenia, za które przewidziane są punkty karne, zostaną popełnione w okresie jednego roku i łącznie spowodują naliczenie co najmniej 24 punktów karnych, dalszy upływ czasu nie spowoduje wykreślenia tych punktów. Co ważne – odmowa przyjęcia mandatu, w razie późniejszego prawomocnego uznania winy przez Sąd, także ostatecznie nie pozwoli na doprowadzenie do wykreśleniach punktów z uwagi na upływ czasu. Takie postępowanie natomiast z pewnością przesunie w czasie wszczęcie przez starostę postępowań w sprawie skierowania na egzamin i w sprawie zatrzymania prawa jazdy, jak też stworzy szansę na uniewinnienie przez Sąd zwłaszcza w sytuacjach wątpliwych.

A co w razie kontroli Policji?

Warto końcowo wspomnieć, że w razie przekroczenia przez kierującego limitu 24 punktów karnych, niezależnie od działań starosty, zgodnie z art. 16 a ustawy do dnia wskazanego w komunikacie, o którym mowa w art. 14 ust. 2, policjant zatrzyma prawo jazdy w razie przekroczenia liczby 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego wpisanych do ewidencji, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2328).

Jak widać, aktualnie przekroczenie limitu punktów generuje zagrożenie rychłego zatrzymania prawa jazdy, w dodatku w dwóch niezależnych trybach, tj. decyzja starosty oraz zatrzymanie przez Policję.

Kierując pojazdem po zatrzymaniu prawa jazdy narażasz się na zakaz prowadzenia pojazdów.

Jest to o tyle znamienne, że kierowca prowadzący pojazd po zatrzymaniu prawa jazdy, naraża się na odpowiedzialność za wykroczenie stypizowane w art. 94 Kodeksu Wykroczeń, za które obligatoryjnie orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Podsumowując – obecnie w przepisach panuje chaos, spowodowany głównie brakiem ogłoszenia omawianego wcześniej komunikatu ministra, wobec braku którego nadal stosujemy uchylone przepisy, a nie stosujemy regulacji nowych.

 

Autor:

Krystian Ćwiertnia