KLAUZULA DOBREGO SAMARYTANINA, czyli kolejne zmiany w prawie karnym i nie tylko

Dopiero co pisaliśmy o zaostrzaniu kar za popełnienie przez lekarza błędu medycznego, podczas gdy tym razem proponuje się regulacje zmierzające w zupełnie przeciwnym kierunku. A to za sprawą projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID–19, który 19 października 2020 r. trafił do Sejmu.

W projekcie wspomnianej ustawy oprócz tzw. klauzuli dobrego samarytanina, znajdują się również m.in. zmiany w karach za nienoszenie maseczek, kierowania osób wykonujących zawody medyczne do pracy przy zwalczaniu pandemii oraz dodatkowego wynagrodzenia za czas kwarantanny i izolacji.

Klauzula dobrego samarytanina

Projekt ustawy zakłada wyłączenie odpowiedzialności karnej osób, które w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii udzielając świadczeń zdrowotnych i działając w szczególnych okolicznościach, dopuściły się czynu zabronionego, za wyjątkiem osób, które nie zachowały ostrożności wymaganej w danych okolicznościach.

Oznacza to, że lekarze, lekarze dentyści i inne osoby wykonujące zawody medyczne nie poniosą odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa wynikające z popełnienia błędu medycznego, np. z art. 155 k.k., 156 k.k. (więcej na temat błędu medycznego w naszym artykule pt. „Odpowiedzialność karna lekarza” https://www.plazaglab.pl/odpowiedzialnosc-karna-lekarza/). O ile skutki ich działania nie będą wynikiem rażącego nadużycia uprawnień lub rażącego niedopełniania obowiązków.

Przepis ten według autorów projektów ma mieć zastosowanie przede wszystkim do osób wykonujących zawody medyczne, które w warunkach nieepidemicznych nie udzielałyby tych świadczeń, np. udzielanie świadczeń przez lekarzy w trakcie specjalizacji, czy lekarzy specjalistów w innych niż posiadana przez nich specjalizacja.

Środowisko lekarskie pozytywnie ocenia wprowadzenie omawianej regulacji, choć podkreśla, że nie spełnia to ich oczekiwań. Przede wszystkim dlatego, że wyłączenie odpowiedzialności ogranicza się wyłącznie do odpowiedzialności karnej, nie ma bowiem mowy w projekcie o odpowiedzialności cywilnej i dyscyplinarnej takiej osoby. Ponadto Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej wskazuje na pozorność i fasadowość ograniczenia odpowiedzialności, bowiem wyłączenie odpowiedzialności warunkuje „działanie w szczególnych warunkach”, co zaś wprowadza szerokie pole do interpretacji. Zdaniem członków Prezydium już samo działanie w warunkach epidemicznych jest pracą w szczególnych warunkach.

Ustawowe wprowadzenie nakazu noszenia maseczek

Projekt ustawy penalizuje nieprzestrzeganie zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków zawartych w przepisach o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi lub w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej także o osoby zdrowe. Oznacza to, że w końcu nakaz zakrywania ust i nosa znajdzie się w akcie prawnym o randze ustawy (art. 116 Kodeksu wykroczeń) a nie jak do tej pory w rozporządzeniu.

Co więcej projekt ustawy zakłada podwyższenie wysokości grzywny za nieprzestrzeganie powyższych ograniczeń, tj. nawet do 1000 zł.

Kierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii

Samorządy zawodów medycznych zgodnie z projektem ustawy mają przekazać na wniosek odpowiednio wojewody albo ministra właściwego do spraw zdrowia, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, wykaz osób wykonujących zawody medyczne, które mogą być skierowane do pracy przy zwalczaniu epidemii, zawierający: imię, nazwisko, adres miejsca zamieszkania i numer prawa wykonywania zawodu medycznego, jeśli taki posiada.

Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą zostać skierowani nie tylko lekarze czy też osoby posiadające prawo wykonywania zawodu medycznego, ale również: studenci kierunków medycznych, lekarze i lekarze dentyści, którzy ukończyli staż podyplomowy i nie uzyskali prawa wykonywania zawodu lekarza z powodu niezłożenia z wynikiem pozytywnym LEK albo LDEK czy też doktoranci w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu.

Wynagrodzenie za czas kwarantanny i izolacji

Omawiany projekt ustawy przewiduje wprowadzenie do porządku prawnego rozwiązania przyznającego ubezpieczonym zatrudnionym w podmiocie leczniczym, w okresie podlegania obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych, wynikających z pozostawania w styczności z osobami chorymi z powodu COVID­‑19 w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym oraz w czasie niezdolności do pracy z powodu COVID­‑19 uprawnienia do otrzymywania zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Do tej pory zasiłek ten wynosił 50 %.

Restrykcje dla przedsiębiorców

Projekt ustawy zakłada również, że naruszenie przez przedsiębiorcę ograniczeń, nakazów i zakazów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej ustanowionych w związku z wystąpieniem stanu epidemii będzie podstawą odmowy udzielenia pomocy publicznej, czyli np. świadczeń z tzw. tarczy antykryzysowych.

A zatem przedsiębiorca, który np. nie wprowadził do zakładu pracy środków sanitarnych czy też nie ograniczył działalności zgodnie z obostrzeniami może spodziewać się odmowy przyznania subwencji od państwa.

Należy jednak zaznaczyć, że omawiane wyżej regulacje są na razie na etapie legislacyjnym, a zatem nie jest to ostateczna wersja przepisów.
22 października2020 r. Sejm przekazał ustawę do Senatu.

Autorzy:

Natalia Ardelli
Aleksandra Nowrotek